Flashback | 1998 – 2023: de RockShox SID is 25 jaar oud!
Door Olivier Béart -
Als we het hebben over crosscountry-vorken, moeten we natuurlijk meteen denken aan de RockShox SID die een waar icoon van deze discipline is geworden. Terwijl de nieuwste generatie zojuist werd uitgebracht, merkten we dat het model dit jaar zijn … 25-jarige jubileum vierde! Voor ons reden genoeg om de indrukwekkende evolutie van dit legendarische model eens op een rij te zetten en herinneringen op te halen met enkele bijzondere getuigen.
1998: de eerste SID
Wist je al dat de letters SID de initialen zijn van Superlight Integrated Design? Omdat gewicht eind jaren 90 een grote obsessie was, was het primaire doel van RockShox om een superlichte crosscountry-vork te ontwerpen. Missie volbracht met deze vork die slechts 1225 gram woog, een record voor die tijd, vergeleken met de 1400 gram van de Judy SL voor wie hij in de plaats kwam. De vork was ook goed te herkennen aan de typisch blauwe kleur, die ook iconisch is geworden.
Maar het geheim was niet zozeer het chassis, dat identiek was aan dat van de Judy voor het onderste deel en waarvan het T-stuk en de vorkbuis niet echt revolutionair waren. Ook de veerweg van 63 mm was niet echt veranderd vergeleken met wat eerder werd gedaan. Het is aan de binnenkant dat de SID echt een grote nieuwigheid bracht met een luchtveer in plaats van de elastomeren die voorheen op de meeste XC-vorken werden aangetroffen. Deze beroemde elastomeren waren zeker lichter dan stalen spiraalveren, maar qua werking en duurzaamheid waren ze niet zo perfect …
Enkele jaren eerder reden we nog met vaste vorken en met verende FlexStem-stuurpennen! In die context was de SID een revolutie.
Thomas “Frischi” Frischknecht, de huidige teammanager van het Scott-Sram Team, zette begin jaren negentig zijn eerste stappen op hoog niveau in de mountainbikecompetitie en draaide tot halverwege de jaren 2000 mee in de wereldbeker. Hij is daarom goed geplaatst om de technische ontwikkelingen te meten en ons te helpen om beter te begrijpen wat de komst van de SID destijds betekende.
Thomas Frischknecht legt uit: “In eerste instantie reed ik met vaste, stalen vorken op mijn Ritchey-fietsen. Vervolgens kwamen er verende stuurpennen en daarna was de eerste verende vork waarmee ik reed de RockShox Judy. Die waren al een grote verbetering, maar de demping bleef erg rudimentair. Met de SID was het de eerste keer dat we iets echt soepel hadden, met ondersteuning en vooral uitgebreidere instelmogelijkheden. We konden kiezen tussen meerdere cartridges en binnen enkele seconden de druk aanpassen. Ja, het was een revolutie in die tijd.”
1999: Dual Air en … dubbele kroon!
Al snel maakte de SID met de komst van Dual Air de eerste ontwikkelingen door, waarbij de negatieve stalen veer werd vervangen door een tweede luchtkamer. Naast de (kleine) gewichtstoename kreeg de SID ook een extra aanpassingsmogelijkheid qua gevoeligheid, waardoor hij een voorsprong op de concurrentie behield. Voortaan was er ook een veerwegoptie van 80 mm.
Maar wat we ons vooral zullen herinneren uit dit tijdperk, was de komst van een RockShox SID met een … dubbele kroon! Ja, je zag en leest het goed: de SID XL nam de dubbele kroon over van de Judy XL en bood een lichtgewicht platform (1800 gram) met 100 mm veerweg voor de full-suspension fietsen, wat de weg vrijmaakte voor wat later enduro en downcountry zou worden. De meest oplettende zal ook gemerkt hebben dat deze SID als eerste een beugel voor schijfremmen kreeg.
Laten we echter opmerken dat deze atypische vork geen toekomst had; RockShox gaf (net als andere merken) de voorkeur aan de toename van de diameter van de vorkpoten en de versterking van het chassis ter hoogte van de buitenste vorkpoten en de vorkboog om de vorken met enkele kroon nog stijver en efficiënter te maken dan deze bijzonder atypische SID XL.
2000: een blokkering voor de OS
Vier jaar na de komst van het mountainbiken op de Olympische Spelen (zie onze terugblik op de fiets van Paola Pezzo, in 1996 in Atlanta de eerste gouden medaillewinnares), vierde RockShox ter gelegenheid van de Olympische Spelen in Sydney de lancering van de … SIDney. De woordspeling lag voor de hand, maar markeerde bovenal het begin van een traditie die pas onlangs is uitgedoofd (tot onze grote spijt): die van beperkte series ter gelegenheid van grote evenementen.
De SIDney was de eerste in zijn soort en werd slechts in een oplage van 500 genummerde exemplaren geproduceerd. Deze waren bedoeld voor renners die geselecteerd waren voor de Olympische Spelen en voor de rest verkocht werden op de grootste markten voor RockShox. Deze vork is tegenwoordig een van de meest gewilde vorken onder verzamelaars en de prijs kan wedijveren met die van de nieuwste generatie vorken voor een exemplaar in perfecte staat met de originele doos. Ze luidde ook de witte kleur in die, ook al bereikt ze niet het herkenningsniveau van het beroemde “SID-blauw”, nog steeds een van de tinten is die het vaakst met deze vork worden geassocieerd.
De SIDney uit 2000 was ook een voorloper van het model van het volgende jaar, met een belangrijke ontwikkeling: de komst van het Pure-dempingssysteem, uitgerust met een aanpassing van de trage compressie via een externe draaiknop. Met andere woorden, voor het eerst had de rijder de mogelijkheid om de compressie van zijn vork te verharden totdat deze blokkeerde, met als extra een “blow-off”-functie die de olie nog steeds doorliet bij een grote impact zodat de vork in dat geval zijn werk zou kunnen doen. Natuurlijk is er intussen veel geëvolueerd, maar het is nog steeds hetzelfde principe dat we op de huidige vorken aantreffen.
Frischi herinnert zich ook dat deze beroemde SIDney niet zomaar een leuke bijzondere serie was: “Het was de eerste keer dat we een blokkering hadden. Het was een verzoek van de renners om het rendement te verhogen door het pompen van de vork tijdens beklimmingen, die destijds langer waren, en in de sprint te vermijden. Tot dan reden we met wat we kregen en we waren best tevreden. We hadden veringen die ontwikkeld werden door motorcrossers met concepten die geschikt waren voor MTB. Maar toen kwamen de ingenieurs van RockShox ons voor het eerst vragen wat ze moesten doen om hun product te verbeteren. Tegenwoordig lijkt het vanzelfsprekend en met het Scott-Sram Team nemen we actief deel aan de ontwikkeling van nieuwe componenten, waaronder veringen, maar destijds was ook dat nieuw.”
2002: titanium voor minder wrijving
Geen revolutie in 2002, want slechts één jaar lang zagen we een “Titanium Nitride”-behandeling voor de binnenste vorkpoten. Het doel van deze nogal bling-bling gouden afwerking? De wrijving verminderen en de werking van de vork nog meer verbeteren.
Hoewel deze behandeling de vork inderdaad gevoeliger maakte en de werking enigszins verbeterde, bleek deze helaas zeer krasgevoelig en niet erg duurzaam. De vork stond slechts één kort seizoen in de catalogus en dan was hij weeral weg … tot grote vreugde van verzamelaars die dit model vandaag op de kop kunnen tikken, op voorwaarde dat de exemplaren in goede staat zijn.
2003: de komst van een carbon BlackBox-kroon
RockShox werkte al een aantal jaren achter de schermen aan de ontwikkeling van een groot project, als onderdeel van een programma genaamd “BlackBox”: de komst van een carbon kroon/stuurbuis uit één stuk. Een technisch hoogstandje voor die tijd, waardoor beide een beetje gewicht konden besparen, maar vooral aan stijfheid konden winnen. Waar de vorkkroon en stuurbuis snel op punt stonden, was het een enorme uitdaging om het geheel vast te lijmen op de binnenste vorkpoten.
In 2003 was de productieversie, in de vorm van de SID Race Carbon, eindelijk klaar. Slechts 5 jaar na zijn geboorte bereikte de SID een nieuwe mijlpaal met deze versie, die toen een diepgaande impact had en aanwezig was op talloze fietsen in de wereldbeker MTB en ook op de meeste “dream build” -assemblages van dat moment.
2004: afspraak in Athene
2004, een nieuw olympisch jaar. RockShox pakte opnieuw uit met een speciale versie van de SID, genaamd Athena. Dit keer stonden er iets meer exemplaren gepland dan voor de SIDney (700 tegenover 500), maar het principe bleef hetzelfde: de eerste nummers van de gelimiteerde serie waren bedoeld voor de Sram-atleten die geselecteerd waren voor de Olympische Spelen, en de rest werd op de markt gebracht.
Naast het ontwerp met gouden letters uit het Griekse alfabet, werd deze SID Athena gekenmerkt door zijn nieuwe constructie van de vorkboog en de buitenste vorkpoten voor meer stijfheid (het werd tijd: onthoud dat het vorige ontwerp van dit onderdeel dateerde van de Judy en bijna 10 jaar teruggaat in de tijd) en ook door het verschijnen van een lockout op het stuur.
Julien Absalon, die we kruisten tijdens de laatste Franse kampioenschappen in Jeumont, haalt enkele herinneringen over deze periode naar boven: “Het was echt een eer voor mij om in het beroemde RockShox/Sram BlackBox-programma te zitten. Het was een soort kers op de taart voor een mountainbiker naast de sportieve resultaten. Destijds was ik jong, ik was nog maar 23, het was echt heel bijzonder voor mij. We mochten als eersten met nieuwe producten of bijzondere series rijden en het merk betrok ons bij de ontwikkeling ervan. Nadien werd deze beroemde SID Athena geassocieerd met mijn eerste olympische titel. Elke keer dat ik er een zie, is het heel bijzonder. Voor de anekdote: ik ontving de vork pas toen ik een paar dagen voor de wedstrijd ter plaatse aankwam, in Athene. Het had zijn charme en ik zal me dit verrassingseffect altijd blijven herinneren, maar vandaag de dag zou het ondenkbaar zijn om zo kort voor een dergelijk doel nieuw materiaal te ontdekken. Maar op technisch vlak waren we toen nog iets losser.”
2007: de revolutie van 32mm
Aan het begin van zijn 10de verjaardag bood de SID een belangrijke evolutie aan met de overstap naar vorkpoten van 32 mm vergeleken met 28 voorheen (een andere erfenis van de Judy). Het moet gezegd dat de Reba World Cup (met vorkpoten van 32 mm) jarenlang steeds meer de voorkeur kreeg van bepaalde renners vanwege de grotere stijfheid, die het extra gewicht compenseerde. Geconfronteerd met deze interne concurrentie deed RockShox wat nodig was om de SID weer op de voorgrond te brengen.
Ondergetekende heeft echt een heel specifieke herinnering aan de komst van dit model, aangezien ik de vork leerde kennen tijdens mijn allereerste reis naar de VS. En niet zomaar een reis: ik bezocht de Grand Canyon om deel te nemen aan de 24 uur van Moab! Voor de gelegenheid had RockShox het uitstekende idee om een paar journalisten deze nieuwe SID in een race te laten testen, in teams bestaande uit profrenners van het Subaru-Gary Fisher team, leden van de Sram/RockShox-staf en journalisten. Tot op de dag van vandaag is het nog steeds een van mijn beste herinneringen op de fiets!
Kleine verrassing een paar maanden later toen ik mijn gezicht op een volledige pagina in MTB-tijdschriften van over de hele wereld zag staan ter gelegenheid van de lanceringscampagne van de SID! Deze foto doet me terugdenken aan een gedenkwaardige rit op de Porcupine Rim Trail, de dag na de 24 uur van Moab.
In deze tijd kwam er ook het besef dat een laag gewicht alleen niet alles was. We zijn van een soort dictatuur waarin een laag gewicht overheerste overgegaan naar het tijdperk van de efficiëntie.
Op technisch vlak viel het onmogelijk te ontkennen dat het nieuwe chassis voor meer stijfheid zorgde. Julien Absalon herinnert zich het volgende: “Tot heel laat, toen de nieuwe SID al uit was, bleef ik trouw aan het vorige model met vorkpoten van 28 mm. De Orbea Alma waar ik toen op reed, blijft met 8,4 kg de lichtste fiets uit mijn hele carrière. We waren allemaal geobsedeerd door een laag gewicht. Toen evolueerde de mentaliteit en ook de circuits. Het was op dat moment dat er een besef ontstond dat een laag gewicht alleen niet alles was. We gingen van een soort dictatuur waarin een laag gewicht overheerste over naar het tijdperk van de efficiëntie, rekening houdend met andere parameters zoals de stijfheid van de vork, het werk van de ophanging, enz.”
Zo reed Julien Absalon in 2008, het jaar van zijn tweede olympische titel, in Peking met de nieuwe SID 32mm. Ook hier had RockShox een speciale versie gepland met niet alleen “Beijing”-decals, maar ook een gloednieuwe carbon vorkkroon/stuurbuis die het mogelijk maakte om de paar grammen weg te schrapen die nodig waren om zelfs de meest terughoudende te overtuigen om over te stappen op vorkpoten met een grotere diameter.
De versie die je op deze foto’s ziet, is een zeer zeldzaam productie-exemplaar van de speciale Beijing-editie. Het is onmogelijk om het aantal geproduceerde exemplaren te kennen, maar het waren er minder dan honderd, gereserveerd voor enkele mensen die dicht bij het merk stonden en voor bepaalde media. Merk op dat bij deze “publieke” versie de vorkkroon en stuurbuis uit aluminium zijn.
2009: SID XX, integratie en hydraulisch
Een jaar later, in 2009, presenteerde Sram de XX-groep. Naast het feit dat het om de eerste 2×10 aandrijving ging (en een eerste stap in de richting van het terugdringen van het aantal kettingbladen), was het vooral de allereerste absoluut complete Sram-groepset, waarbij de remmen en zelfs de vork onder één noemer werden geïntegreerd. Het was in die tijd dat we Matchmakers op de cockpit zagen verschijnen, waardoor de hendels voor de remmen, versnellingen en veringen op één en dezelfde beugel konden worden gemonteerd. Een systeem dat we vandaag de dag nog steeds tegenkomen! Op SID-niveau onderscheidde het XX-model zich door zijn carbon vorkkroon en stuurbuis en zijn hydraulische lockout. Een systeem dat vervolgens ook zijn opwachting zal maken op de Reverb, de eerste telescopische zadelpen van het merk.
2012: overstap naar 29 inch
Van 2012 herinneren we ons de overstap naar 29 inch voor de SID. Deze wielmaat verscheen in 2002 voor het eerst standaard op de Gary Fisher Supercal 29 (zie ons artikel over de geschiedenis van dit belangrijke model), maar het kostte tijd om zich te vestigen en de stereotypen te overwinnen. In 2012 was het spel nog niet gewonnen, maar er was voldoende vraag om de ontwikkeling van verschillende modellen bedoeld voor grote wielen te rechtvaardigen. RockShox was een pionier door de Reba snel in een 29″-versie uit te brengen, maar we moesten wachten tot 2012 voordat de SID beschikbaar was in een versie voor grote wielen.
2016: terug ter zake
Tot 2016 zal de SID moeilijke tijden doormaken. Net zoals Porsche het probeerde te doen zonder zijn legendarische 911 door de voorkeur te geven aan andere modellen, concentreerde RockShox zich een aantal jaren op de RS-1, een spectaculair omgekeerd model waarvan het hele bovenste deel van carbon was. Maar net als bij Porsche werkte het niet! In 2016 keerde de SID terug op de voorgrond, sterker dan ooit! En het jaar daarop zal Nino Schurter met deze vork een perfect seizoen rijden door alle wereldbekermanches te winnen.
2020: veerweg van 120 mm, vorkpoten van 35 mm
We naderen het heden en velen van jullie rijden waarschijnlijk nog steeds met dit model! In 2020 onderging de SID een grote evolutie, waardoor hij weer aan de top van het peloton XC-vorken kwam te staan. Het model was opgedeeld in een superlichte SL-versie (1300 gram, vorkpoten van 32 mm en 100 mm veerweg) en de nieuwe SID Ultimate 35, uitgerust met imposantere vorkpoten in diameter (35 mm) en veerweg (120 mm). Stel je voor: dat laatste is bijna het dubbele van de eerste SID die 20 jaar eerder verscheen!
Maar zelfs zonder het gebruik van carbon, zoals in het verleden het geval was, blijft het gewicht ongelooflijk beperkt: minder dan 1500 g voor een hyperefficiënte en zeer stijve vork, bedoeld voor de WB-omlopen die erg technisch zijn geworden … maar ook om meer vertrouwen te schenken aan bikers zoals jij en ik.
2023: innerlijke schoonheid
Een paar maanden geleden presenteerde RockShox de nieuwste generatie van zijn legendarische SID. De buitenkant veranderde weinig, afgezien van een nog meer bewerkte vorkkroon, maar het interieur werd verder verbeterd voor meer comfort en efficiëntie. De SID SL is er nog steeds voor liefhebbers van een vedergewicht (terwijl hij behoorlijk stijf en goed berijdbaar blijft) en de SID 35 mm blijft liefhebbers van stijfheid en grotere veerweg tevredenstellen (120 mm, wat bijna de norm is geworden in XC op het hoogste niveau).
Zoals Thomas Frischknecht op de afbeelding hiernaast laat zien, realiseren we de evolutie van onze sport nog beter door de SIDney uit 2000 en de nieuwste generatie op de fiets van Nino Schurter naast elkaar te plaatsen. Het mooie is dat het nieuwe model nauwelijks zwaarder is dan het oude, terwijl het zowel stijver is geworden, effectiever qua demping en veel gemakkelijker om mee te rijden. Want ja, het rijden met een van de eerste SID’s op een vintage fiets laat zien hoe delicaat het was om met dit soort uitrusting over technische stroken te rijden. De demping van de eerste SID is best aangenaam, maar de zeer lage stijfheid van het chassis werd al snel problematisch. Kortom, we kunnen het object en zijn historische waarde waarderen, maar als we opnieuw op het oude model rijden, verdwijnt de nostalgie of verleiding om te zeggen “vroeger was alles beter” snel!
202.: de toekomst is elektronisch
En hoe ziet de toekomst eruit? RockShox heeft ons er al een voorproefje van gegeven met de Flight Attendant die onlangs op de endurovorken van het merk verscheen en die zeer binnenkort ook beschikbaar zou moeten zijn in XC. De beste door Sram gesponsorde renners, zoals Loana Lecomte, Victor Koretzky of Nino Schurter, hebben al recht op een SID Flight Attendant-vork, gecombineerd met de eveneens elektronisch aangestuurde schokdemper.
De tijd zal ons leren of dat systeem een echte stap vooruit is of toch eerder onnodig door de dingen nog complexer te maken. We staan vol ongeduld te trappelen om het systeem in XC te kunnen testen, maar het heeft in ieder geval al zijn eerste overwinningen op het hoogste niveau binnen!
Meer info via https://www.sram.com/en/rockshox/rockshox-technology/sid-legacy
Ben je geïnteresseerd in de geschiedenis van het mountainbiken? Bekijk ook de andere artikels in onze Flashback-serie: https://www.vojomag.nl/?s=flashback