Test nieuw | RockShox 2023: alles is veranderd!

Het was al te vermoeden, omdat ze op de fietsen van de gesponsorde rijders zaten, maar nu is het officieel: RockShox verandert alles, of toch bijna, voor 2023! Met de Pike, Lyrik en Zeb, alsook de bijbehorende schokdempers, herziet het Amerikaanse merk een groot deel van zijn gamma van boven tot onder. De afgelopen weken hebben we uitgebreid met de nieuwigheden kunnen testen. We hebben zo de kans gekregen om de veranderingen en de voordelen ervan goed te begrijpen. Hier, alles wat je moet weten:

Nieuwe cartridges, luchtveren en chassis, zowel bij de vorken als schokdempers: RockShox heeft het voor zijn nieuwe 2023-modellen niet bij half werk gelaten. Het is de grootste lancering voor het merk in jaren en ook al zullen we proberen je onderweg niet te verliezen, laten we je meteen waarschuwen: er is heel wat te ontdekken!

De vorken: grote nieuwigheden en kleine details

Laten we de dingen op volgorde bespreken en beginnen met de constructie van de verschillende chassis. Eerlijk gezegd zijn ze niet echt nieuw, want ze zijn dezelfde als de vorken van de Flight Attendant-versies die vorig jaar werden gelanceerd. Hun distributie is echter nog zo beperkt dat de meesten van jullie er waarschijnlijk nog niet op gereden hebben, of ze zelfs maar in het echt gezien hebben, dus laten we het simpel stellen en ze gewoon nieuw noemen.

De Pike en Lyrik hebben een volledig nieuw chassis-ontwerp gekregen, geïnspireerd op de Zeb en Sid, met strakke lijnen, scherpe randen en een veel agressievere algemene look. Dit heeft invloed op de eigenschappen, want RockShox kondigt een toename van 20% in torsiestijfheid aan voor de nieuwe Lyrik en 13,5% voor de Pike. Achter de schermen bij het Amerikaanse merk hebben ze er plezier in te zeggen dat voor deze twee vorken alleen de as identiek is gebleven ten opzichte van de generatie vorken die we hiervoor kenden …

De Zeb is recenter (nog geen twee jaar oud) en verandert in dit opzicht niet. Ook de diameter van de vorkpoten blijft identiek aan die van de vorige generatie: 38mm voor de Zeb (en 35mm voor de Pike en Lyrik).

De topmodellen van de Ultimate-serie hebben nieuwe, veel hogere dichtingen (+53%) die de wrijving tussen de vorkpoten en de schacht op deze manier zou moeten verminderen. De Lyrik Ultimate bestaat niet meer in de rode kleur die hij deelde met de Boxxer en heeft nu zijn eigen kleur: groen! Als dit niet je meug is, zijn alle vorken vanzelfsprekend ook in het zwart verkrijgbaar.

Een andere nieuwigheid die verband houdt met het chassis en die ditmaal op alle drie de modellen is terug te vinden, zijn de ontluchtingskleppen bovenaan de vorkschacht. We zijn er inmiddels aan gewend, omdat we ze al een paar jaar op Fox-vorken zien, en het doel is hier hetzelfde: het elimineren van de ongewenste drukopbouw die kan optreden tijdens lange afdalingen, wanneer de vork opwarmt of snel van hoogte verandert. Meer druk in de vork betekent minder gevoeligheid en om dit te voorkomen, zal een paar seconden drukken op deze kleppen de vork weer in balans brengen.

Het is meer een detail, maar er zijn nu ook adapters op de naaf-interface om de montage van het voorwiel te vergemakkelijken. Met deze kleine Stiffness Reducers hoef je niet meer te zoeken om het wiel op de juiste plaats te zetten, wanneer de naaf niet voorzien is van Torque Caps.

Deze door RockShox ontwikkelde oversized end caps, die enkele jaren geleden erg populair waren en de torsiestijfheid van de vorken met 5% verhogen dankzij een betere verbinding tussen de vork en de naaf, hebben de laatste tijd terrein verloren. Nu de nieuwe chassis nog meer torsiestijf zijn, lijken ze steeds minder nodig te zijn. De meeste RockShox-vorken zijn echter nog steeds ontworpen voor Torque Caps en vóór de komst van de Stiffness Reducers kon het best ingewikkeld zijn om de naaf en de vork correct uit te lijnen om de as erin te schuiven.

Ook de opbouw van het gamma is herzien, met een beter gedefinieerde positionering voor elke vork. De Pike strekt zich nu uit van 120 tot 140mm, de Lyrik van 140 tot 160mm en de Zeb van 160 tot 190mm. Voorbij zijn de dagen dat alle drie de vorken bijvoorbeeld verkrijgbaar waren in 150mm met bijhorende keuzestress. RockShox heeft de moeite gedaan om de zaken te vereenvoudigen, terwijl er op de uiteinden van het het aantal centimeter veerweg toch nog wat speelruimte overblijft om te kiezen.

Tijd om naar binnenin te kijken en de nieuwe cartridge, de Charger 3, te ontdekken. Geheel nieuw is dat hij afstapt van het membraan van de Charger 2.1 en overstapt op een veel klassiekere zwevende zuiger. “Het membraan had het voordeel van minder wrijving”, legt Dimitri Grekoff, RockShox-specialist, uit, “maar we hebben de laatste jaren zoveel vooruitgang geboekt met de luchtveer en met de nieuwe dichtingen, dat we het ons kunnen veroorloven om terug te gaan naar een IFP (Internal Floating Piston), die nog steeds efficiënter en betrouwbaarder is”.

Met deze nieuwe cartridge heeft RockShox twee doelen voor ogen: ten eerste de “hardheid” of “ruwheid” van de vork verminderen, wat vooral merkbaar is bij de Zeb met zijn zeer stijf chassis, en ten tweede de interactie of interferentie tussen de lage en hoge snelheids-compressiecircuits tot een minimum beperken.

Hiervoor heeft het merk een ontwerp bedacht waarbij de olie eerst door het circuit met hoge snelheid gaat (geregeld door een staafnaald) en vervolgens in een circuit met lage snelheid terechtkomt dat in tweeën is verdeeld: een “gemakkelijke” en een “moeilijke” weg. De eerste bestaat uit een doorgang door de zuigerstang via poorten (de gaatjes) en is verstelbaar door middel van een andere staafnaald. De tweede is vast en de olie wordt omgeleid naar de gaten in de zuiger zelf, waarop kleppen rusten die een beetje druk nodig hebben om te openen.

Dimitri Grekoff legt uit hoe het werkt: “In schematische termen regelen twee staafnaalden de oliestroom en regelt een hoofdzuiger de afvoer van energie. Een langzame compressie zal overeenkomen met een lage snelheid van staafverplaatsing, dus een laag volume olie dat langzaam zal bewegen. Deze oliestroom gaat door de hogesnelheidsnaaldklep, die alleen nuttig is bij hogere stroomsnelheden. Aangezien de klep bij deze lage oliestroom te moeilijk opengaat, wordt hij naar de staafnaald voor lage snelheden gestuurd.“

“Bij een grotere schok is de snelheid van de staafbeweging groter, zodat het volume verplaatste olie groter is en de stroomsnelheid bij de hogesnelheidsstaaf groot genoeg zal zijn om op dit punt te worden geregeld alvorens de klep in te drukken, waardoor de resterende energie wordt afgevoerd.”

Trouwens, een nieuwe cartridge betekent ook een nieuwe olie. Net als in 2019 met de Charger 2.1-cartridge en de Maxima Plush olie, wordt deze nieuwe cartridge geleverd met een nieuwe olie. Nog steeds ontwikkeld door de specialist Maxima en Plush Dynamic genoemd. Deze olie zou betere prestaties moeten leveren in termen van levensduur en temperatuurbestendigheid, en werkt zowel met de nieuwe vorken als met de nieuwe RockShox-schokdempers.

Ook de bedieningsknop werd opnieuw ontworpen. Er zijn nog steeds 15 klikken van rebound, 15 klikken van Low Speed compressie en 5 klikken van High Speed compressie, maar de knoppen zijn nieuw en naar onze mening aangenamer om te hanteren. Er is meer ruimte voor de vingers, de inkepingen zijn duidelijker en vooral de compressieknoppen hebben nu markeringen om je instellingen gemakkelijker te kunnen onthouden.

Aan de kant van de (lucht)veer, is er ook vernieuwing. Na een update in 2020 om hoger te blijven in de veerweg, evolueert de DebonAir opnieuw en wordt hij dit jaar de DebonAir+. Zoals gewoonlijk kunnen we zeggen dat het de bedoeling is om dichter bij de werking te komen van een echte spiraalveer.

Met andere woorden, meer gevoeligheid aan het begin van de veerweg, iets meer steun in het midden en een minder progressief einde om echt de hele veerweg van de vork te benutten, in plaats van te stoppen met nog 5-10mm overschot.

Dit werd gedaan door het evenwicht van de volumes tussen de positieve en de negatieve kamer te wijzigen, en door het kleine kuiltje dat hen in staat stelt met elkaar te communiceren, te verplaatsen.

Uiteindelijk wordt dit alles op ButterCups gezet. Wat zijn dat? Niets meer dan stille dempers van ongeveer 20 gram elk, aan elke kant geplaatst tussen de zuigerstang en de onderkant van de schacht. In het kleine gouden omhulsel zit de zuigerstang ingeklemd tussen twee elastomeren die tot 4mm beweging toelaten.

Het is klein en simpel, maar volgens RockShox is het genoeg om tot 20% van de hoogfrequente trillingen weg te filteren. De ButterCups zouden dus vooral invloed moeten hebben op de vermoeidheid in je armen.

Gewichten, prijzen en beschikbaarheid

Al deze producten zijn per direct verkrijgbaar, in 27,5″ en 29″. De hier vermelde gewichten zijn door het merk meegedeeld in 29″. De “basis” en Select+ versies zullen enkel op eerste montages kunnen worden teruggevonden en niet after market (voor de particulier) te koop zijn. Voor de Pike en Lyrik is het niet mogelijk de “oude” modellen te verbeteren met de nieuwe luchtveer of cartridge vanwege het gloednieuwe chassis, maar voor de Zeb is dit wel mogelijk.

Afgezien daarvan kunnen alle nieuwe vorken worden voorzien van de high-end opties. Als je nieuwe instapvork geen ButterCups, overdrukventielen of de Charger 3-cartridge heeft, kunnen deze achteraf worden gemonteerd.

De prijzen stijgen licht, maar in verhouding tot de prijs van de vorken over het algemeen blijft deze gematigd (gemiddeld + € 100 voor de Ultimate modellen).

RockShox Pike

• Pike Ultimate (1139 euro, 1887g in 140mm): Charger 3, DebonAir+, ButterCups en ontluchtingskleppen
• Pike Select+: Charger 3,  DebonAir+ en ontluchtingskleppen
• Pike Select (855 euro):  Charger RC, en DebonAir+
• Pike: Rush RC en DebonAir+

RockShox Lyrik

• Lyrik Ultimate (1196 euro, 2028g in 160mm): Charger 3, DebonAir+, ButterCups en ontluchtingskleppen
• Lyrik Select+: Charger 3,  DebonAir+ en ontluchtingskleppen
• Lyrik Select (912 euro): Charger RC, en DebonAir+
• Lyrik: Rush RC en DebonAir+

RockShox Zeb

• Zeb Ultimate (1253 euro, 2341g in 180 mm): Charger 3, DebonAir+, ButterCups en ontluchtingskleppen
• Zeb Select+: Charger 3,  DebonAir+ en ontluchtingskleppen
• Zeb Select (968 euro): Charger RC, en DebonAir+
• Zeb: Rush RC en DebonAir+

De schokdempers: een samenhangend geheel

Na het eerste uitgebreide gedeelte over de vorken, gaan we over naar de schokdempers. We concentreren ons hieronder op de Super Deluxe (met reservoir), maar de gewone Deluxe (zonder reservoir) heeft de meeste van de nieuwe functies.

Het oorspronkelijke doel was, net als bij de vorken, de effecten van de High Speed en Low Speed compressie-instellingen zo veel mogelijk te scheiden. Om dit te bereiken heeft RockShox een nieuw compressie-circuit ontwikkeld waarbij de olie eerst door het hoge snelheidscircuit gaat voor dat van de lage snelheid … net zoals bij de Charger 3. We kunnen het Amerikaanse merk dus zeker niet verwijten dat ze niet consequent zijn! Bovendien is de zuiger zelf opnieuw ontworpen om het hoge snelheidscircuit wat meer open te stellen.

Bovendien is er nu een hoge snelheids-compressieafstelling, dit in 5 klikken met behulp van een 3mm inbussleutel. De Low Speed compressieknop (ook 5 klikken) is naar de zijkant verplaatst en is vergelijkbaar met die op de vork, terwijl de rebound (15 klikken) nog steeds instelbaar is met het grote “wiel” bovenaan de schokdemper.

Daarnaast is er een nieuwe demping aan het einde van de slag. Deze is verstelbaar bij de Super Deluxe Coil, maar vast bij de Super Deluxe (luchtveer), in de vorm van een oliereservoir onder druk en een kleine staafnaald die in het compressiecircuit komt bij de laatste 20% van de veerweg van de schokdemper.

Het principe is simpel, het is alsof je de compressieknoppen meer en meer verdraait naarmate je dieper in de veerweg komt. Het heeft geen invloed op het gedrag van de veer en “ondersteunt” in plaats daarvan de tokens voor de luchtdemper, waardoor de end stroke minder heftig, comfortabeler en minder destabiliserend is. Volgens RockShox heeft het zo’n effect dat je kunt rijden met één token minder in de positieve kamer voor luchtschokdempers.

Tot zover de hydraulica! Maar dat is nog niet alles, want ook de (lucht)veer is geëvolueerd. De nieuwe heet DebonAir+ zoals bij de vorken en heeft twee belangrijke nieuwigheden.

De eerste, die vooral betrekking heeft op het merk van je fiets, is de mogelijkheid om te kiezen tussen twee “air shafts”. Dit is de verwijderbare huls die fungeert als de luchtkamer voor de schokdemper en waarin de tokens zitten. Je kan nu kiezen voor een “progressieve” koker, min of meer gelijk aan de huidige Super Deluxe met twee tokens, of een “lineaire” koker. Zoals je kunt begrijpen, zal de progressieve meer geschikt zijn voor fietsen met een weinig progressieve kinematica, terwijl voor de lineaire het omgekeerde het geval zal zijn.

De tweede innovatie is de mogelijkheid om een token in de negatieve kamer te installeren. Wat heeft dit voor nut? Door het volume van deze kamer te verkleinen, verlies je een beetje gevoeligheid op de kleine stoten, maar heb je gemakkelijker toegang tot de laatste millimeters van de veerweg. Trouwens, over tokens gesproken, merk op dat die van de positieve kamer ook zijn veranderd: ze zijn dunner en je kunt er tot 4 van stapelen, tegenover 3 in het verleden.

Ten slotte hebben de nieuwe demperlichamen enkele extra lasergegraveerde aanduidingen, om beter te kunnen beoordelen welke veerweg tijdens een afdaling wordt gebruikt.

De “kleine” Deluxe heeft eveneens het nieuwe hydraulische systeem en de DebonAir+ luchtveer. Hij is echter niet voorzien van de hydraulische einddemping en de High Speed compressie-instelmogelijkheid. Tot slot wordt er een Deluxe Coil in het gamma geïntroduceerd, maar alleen in de Select-uitvoering op instapniveau en voorbehouden voor de eerste montages (en dus niet after market te koop). Deze demper zal waarschijnlijk vooral worden gemonteerd op goedkopere e-bikes en fietsen bestemd voor verhuur.

Gewichten, prijzen en beschikbaarheid

Net als de vorken zijn alle schokdempers per direct verkrijgbaar. Alleen de top-of-the-range “Ultimate” versies worden rechtstreeks aan de particulier verkocht.

RockShox Deluxe

• Deluxe Ultimate (431 euro): RCT hydraulica (rebound/Low Speed compressie/”lock-out”) en DebonAir+
• Deluxe Select+: RT hydraulica (rebound/ “lock-out”) en DebonAir+
• Deluxe Select: R hydraulica (rebound) en DebonAir+
• Deluxe Coil Select: R hydraulica (rebound)

RockShox Super Deluxe

• Super Deluxe Ultimate (648 euro, 540g door ons gewogen) : RC2T hydraulica (rebound/Low en High Speed compressie/”lock-out”), DebonAir+ en vaste hydraulische einddemping
• Super Deluxe Select+: RC2 hydraulica (rebound/Low en High Speed compressie), DebonAir+ en vaste hydraulische einddemping
• Super Deluxe Select: RT hydraulica (rebound,/”lock-out”), DebonAir+ en vaste hydraulische einddemping
• Super Deluxe: R hydraulica (rebound) en vaste hydraulische einddemping

RockShox Super DeluxeCoil

• Super Deluxe Coil Ultimate (594 euro): RC2T hydraulica (rebound/Low en High Speed compressie/”lock-out”) en regelbare einddemping
• Super Deluxe Coil Ultimate DH (539 euro): RC2 hydraulica (rebound/Low en High Speed compressie) en regelbare einddemping
• Super Deluxe Coil Select+: RT hydraulica (rebound/”lock-out”) en regelbare einddemping
• Super Deluxe Coil Select: R hydraulica (rebound) en regelbare einddemping

Eerste indrukken

We hebben een paar weken geleden zowel een Zeb Ultimate als een Super Deluxe Ultimate ontvangen, zodat we je nu reeds onze eerste indrukken kunnen geven in plaats van een paar weken te wachten. Zowel de vork als de schokdemper werden gebruikt op een Santa Cruz Megatower, terwijl andere testfietsen met de oudere versies van RockShox-veringen ons in staat stelden de twee generaties gemakkelijk te vergelijken en de nieuwe kenmerken te evalueren.

Laten we beginnen met de schokdemper, want daar hebben we op dit moment weinig over te zeggen. Hier is het onmogelijk twee verschillende fietsen te vergelijken, want je moet de oude en de nieuwe schokdemper afwisselen om eventuele veranderingen te voelen. Wij hebben dit vooralsnog niet kunnen doen en zullen ons daarom onthouden van commentaar op de algemene werking van de Super Deluxe Ultimate 2023.

We kunnen wel melden dat we de nieuwe High Speed compressie-instellingsmogelijkheid zeker op prijs stellen, omdat we daardoor de perfecte instelling voor onze Megatower hebben kunnen vinden. Wij merken ook op dat de nieuwe vergrendelingshendel nu slechts een kwartslag kan worden gedraaid, dat het meer moeite kost om hem te bedienen en dat hij slechts in één richting kan worden bewogen. Het is onmogelijk om een fout te maken en het interieur per ongeluk te beschadigen!

Over de vork kunnen we veel meer vertellen. Toen hij in 2020 uitkwam, bleek de Zeb een efficiënte vork te zijn, maar vaak minder soepel dan zijn directe concurrent bij Fox, de 38 (als je de tijd nam om hem goed af te stellen). Met de nieuwe kunnen we alvast zeggen dat er op dit vlak absoluut vooruitgang is geboekt.

Of het nu is omdat de juiste instelling gemakkelijker te vinden is dankzij het werk dat intern zowel aan de luchtveer als aan de hydraulica werd verricht, of omdat de bediening echt soepeler is geworden, het resultaat is hetzelfde: voor de meesten van ons zal deze nieuwe Zeb comfortabeler lijken dan zijn voorganger.

Als je het uit een andere opzicht bekijkt, is het alsof je veel minder één element van het kwartet grip, comfort, ondersteuning en precisie moet opofferen om met de nieuwe vork de andere drie optimaal te krijgen. Bij deze Zeb is het nog interessanter te vergelijken met “vroeger” omdat alle veranderingen die we voelden alleen te danken zijn aan de nieuwe interne onderdelen.

We hebben ook gemerkt dat we de nieuwe Zeb helemaal anders moeten instellen dan de oude: ondergetekende reed op de Zeb “1.0” meestal aan de onderkant van het door RockShox aanbevolen drukbereik en met heel weinig compressie (-10 tot -13 klikken in Low Speed compressie / High Speed compressie open). Nu zit hij aan de bovenkant, of zelfs een beetje boven de aanbevolen druk voor zijn gewicht en met veel meer compressie (-2 klikken in Low Speed compressie / en de tussenstand in High Speed compressie).

Over compressie gesproken, we hadden de indruk dat de vork minder hard was met de instelling op het maximum. Wees voorzichtig, het is nog steeds erg stevig en elke klik is belangrijk. Het verschil met de hardste instelling is heel duidelijk te voelen in vergelijking met onze instelling op “slechts” -2, maar vergeleken met de oude, voelt het een beetje soepeler. Kan dit invloed hebben op zwaardere rijders of e-bikes? Dit is een van de punten die wij in de rest van onze test zullen trachten op te helderen.

RockShox is gewend om regelmatig kleine verbeteringen aan te brengen, maar voor 2023 zijn ze niet halfslachtig geweest. Hoewel de veranderingen op papier vrij radicaal lijken, zijn de evoluties op het terrein in termen van sensaties subtieler en zullen ze niet noodzakelijkerwijs gevoeld worden door iedereen. Begrijp ons niet verkeerd, de nieuwe generatie brengt een aantal interessante innovaties en de nieuwe Zeb dicht qua soepelheid het gat met de Fox 38 Grip2, maar het oude model blijft van een zeer goed niveau. Het valt nog te bezien wat de vernieuwingen van rol zullen spelen op de andere modellen. We zouden spoedig een Lyrik en een Pike moeten ontvangen, zodat we de hele familie kunnen testen en je een zo volledig mogelijk overzicht kunnen geven. Tot over een tijdje voor de uitgebreide test!

Meer info via www.sram.com/en/rockshox