Innovatie | Wat als Sram de voorderailleur in het kettingblad zou integreren?
Door Jan Geys -
Het enkele kettingblad is een (inmiddels) goed ingeburgerde ontwikkeling in het mountainbiken. Aan de andere kant zijn er de intrinsieke behoeften en noodzakelijkheden van gravelbiken (lees: Dossier | Kies je voor 1×11 of 2×11 op je gravelbike?). Maar wat als Sram aan een alternatieve oplossing zou werken: een voorderailleur die direct in het kettingblad is geïntegreerd? Dat blijkt in ieder geval uit een patent dat de Amerikaanse gigant heeft aangevraagd. Dit is de eerste informatie van het systeem:
Ten eerste is er, zoals gebruikelijk bij patenten, geen zekerheid dat dit idee uiteindelijk gerealiseerd en op de markt gebracht zal worden … Er worden jaarlijks veel patenten aangevraagd door merken en slechts weinig concepten belanden op onze fietsen. Maar soms geeft het ons ook een idee van wat de toekomst brengt.
In het patent waarover we het vandaag hebben, pakt Sram de voorderailleur aan. Het merk begint dit patent met het opsommen van de talrijke nadelen (noodzaak tot afstelling, betrouwbaarheid, weinig aerodynamisch, enz.) van de derailleur zoals we die vandaag de dag nog steeds kennen, inclusief de eenvoudige plaatsing ervan op de voorste driehoek. Omdat ze bijna uitsluitend op de zitbuis worden gemonteerd, beperken voorderailleurs de mogelijkheden van frameontwerpers aanzienlijk bij het ontwerpen van een fiets.
Tenzij je besluit dat het frame alleen compatibel is met aandrijvingen met één kettingblad, zoals bij deze Rondo Ruut het geval is.
De oplossing die Sram bedacht? Integreer het schakelmechanisme in het crankstel zelf, en meer bepaald in de grootste van de twee kettingbladen. In dit eerste diagram lijkt alles vrij eenvoudig …
… maar het is eigenlijk veel complexer dan het lijkt als je ziet wat erachter verstopt zitten! Volgens het patent is de buitenkant in feite een bescherming voor het systeem, een ‘structureel onderdeel dat zorgt voor extra stijfheid’ en ‘de luchtweerstand vermindert’.
Het eerste dat je moet onthouden, is dat dit systeem profiteert van de AXS-technologie. We hebben hier te maken met een draadloos systeem dat is uitgerust met een ontvanger, een kleine led (nummer 192 op het bovenstaande diagram), een ‘pairing’-knop (190) en een batterij (194) waarvan de vorm merkwaardig genoeg doet denken aan die van de AXS-batterijen die we al kennen.
Maar hoe gebeurt het schakelen tussen de twee kettingbladen in werkelijkheid?
Simpel gezegd: om van het grote naar het kleine kettingblad te schakelen, steken twee scharnierende ‘peddels’ (320 in het diagram hierboven) uit de tanden van het grote kettingblad om de ketting richting het kleine kettingblad te duwen. Een handeling die uiteindelijk niet zo heel veel verschilt van de huidige voorderailleurs!
Het wordt ingewikkelder als je van het kleine naar het grote kettingblad schakelt. Het systeem maakt gebruik van een reeks ‘geleiders’ (linker afbeelding in het diagram hierboven) die tussen de twee kettingbladen zijn geplaatst. Deze passen in de openingen tussen de tanden van het kleine kettingblad. Het nummer 604 in het linker diagram duidt de eerste contactpunten met de ketting aan, die de ketting optillen terwijl eraan wordt getrokken, totdat nummer 605 de ketting direct op het grote kettingblad geleidt.
Hierboven zien we een complete overgang van het kleine naar het grote kettingblad, met de reeks kleine ‘geleiders’ in actie, om alles beter te visualiseren!
Er blijven echter nog veel vragen over … Is het mogelijk om de grootte van het kettingblad te veranderen zonder het hele systeem te vervangen? Werkt dit, gezien het mechanisme, niet langzamer dan een voorderailleur zoals wij die kennen? Is dit systeem, met zoveel kleine bewegende onderdelen en de bijbehorende elektronica, wel echt betrouwbaar? Dit is het plezier en de frustratie die patenten bieden: een open deur naar de toekomst, maar ook met veel vraagtekens!
Op dit moment is het nog niet mogelijk om te zeggen of Sram een dergelijk onderdeel op de markt wil brengen, en of er al een functioneel prototype bestaat. Hoewel dit patent begin 2025 (28 januari) werd verleend, moet worden opgemerkt dat het al in oktober 2019 door het Amerikaanse merk werd ingediend, hetzelfde jaar dat het Belgische bedrijf Classified Cycling werd opgericht met zijn merkwaardige naven met ‘dubbel kettingblad’.
Wil je meer weten over de keuze tussen een 1by of dubbel kettingblad op een gravelbike, lees dan zeker ons dossier over deze materie na: Dossier | Kies je voor 1×11 of 2×11 op je gravelbike?