Het Sram eTap AXS XPLR schakelsysteem

De XPLR-familie begint natuurlijk met de versnellingen, met een concept dat bestaat uit 3 onderdelen. Het bestaat uit crankstellen met enkele kettingbladen, specifieke cassettes en aangepaste derailleurs.

In tegenstelling tot de concurrentie, die high-end mechanica (Campagnolo Ekar) of meer toegankelijke mechanica en bedrade elektronica (Shimano GRX) aanbieden, heeft Sram ervoor gekozen om alleen draadloos schakelen aan te bieden in zijn XPLR familie. Het merk beperkt zich echter niet uitsluitend tot het topgamma, want het biedt 3 niveaus aan: Red XPLR, Force XPLR en Rival XPLR, het equivalent van XX1, X01 en GX.

Wie vertrouwd is met het Amerikaanse merk zal gemerkt hebben dat Sram de namen van de wegassortimenten heeft overgenomen, een keuze die misschien als een verrassing komt voor onderdelen die relatief weinig op het asfalt zullen worden gebruikt, maar het merk verklaart dit door een eenvoudige reden: vanuit technisch oogpunt staan deze schakelsystemen veel dichter bij wegproducten dan bij MTB-producten. Het was dan ook logisch om de naam te behouden. Het betekent ook dat het gravelaanbod van Sram niet beperkt is tot de XPLR-onderdelen en dat het mogelijk is om ze te mixen met onderdelen van de weg en zelfs van MTB.

De crankstellen

Wat de crankstellen betreft, heeft Sram, zoals we al zeiden, ervoor gekozen om voor deze XPLR familie alleen de optie van enkele kettingbladen aan te bieden. De Red en Force zijn van carbon met een aluminium kettingblad, terwijl de Rival volledig van aluminium is. Ze maken allemaal gebruik van de DUB-standaard om de onderlinge compatibiliteit tussen de verschillende Sram-producten te vergemakkelijken en zijn verkrijgbaar in 6 verschillende cranklengtes, van 165 tot 177,5mm in stappen van 2,5mm.

De Rival is ook altijd een Rival Wide, wat betekent dat de kettinglijn 2,5mm naar buiten is verschoven. Die is dan ook meer geschikt voor de bredere gravelbanden. De Red is alleen verkrijgbaar in een klassieke versie, terwijl de Force beide opties heeft. Geen van beide wordt standaard geleverd met een wattagemeter zoals sommige wegmodellen, maar ze zijn allemaal compatibel met dit accessoire.

De kettingbladen hebben natuurlijk het narrow-wide ontwerp van de tanden, hier in de X-Sync versie. In het mountainbiken zijn we overgestapt op X-Sync 2, de evolutie daarvan, maar de twee blijven volledig compatibel. Je kunt zonder zorgen een mountainbike ketting met een X-Sync kettingblad of een Flattop gravel/road ketting met een X-Sync 2 gebruiken. De kettingbladen zijn verkrijgbaar in 38 tot 46 tanden.

Het gewicht van een kettingblad met 40 tanden en 172,5 mm cranks komt op 462g en kost 700 euro voor de Red. 598g en 435 euro voor de Force, 607g en 435 euro voor de Force Wide, 706g en 135 euro voor de Rival Wide.

De cassettes

Voor de cassettes is het iets eenvoudiger, aangezien slechts één optie wordt aangeboden: een 10-44, bestaande uit 12 kransjes. Sram legt uit dat ze aan de tandwielindeling hebben gewerkt om het beste van een wegcassette en een MTB-cassette te combineren, met een krappe spacing onderaan en een regelmatig verloop bovenaan. Het resultaat is 10-11-13-15-17-19-21-24-28-32-38-44.

Er zijn twee versies, de XG-1271 (Force, groot aluminium tandwiel) en de XG-1251 (Rival, volledig van staal), ze worden gemonteerd op een XD-R body. Let op: deze cassettes zijn niet compatibel met mountainbike kettingen. Ze werken alleen met de “Flattop”-kettingen voor de weg (geen specifieke XPLR-ketting), die zijn dunner en herkenbaar aan hun bijzondere vorm.

Gewichten en prijzen: 373g en 225 euro voor de XG-1271, 412g en 160 euro voor de XG-1251

De derailleurs

Voor de derailleurs tenslotte, hebben we terug de drie niveaus van de Red, Force en Rival reeks. Net zoals bij het mountainbiken tussen de verschillende AXS reeksen, is hun werking identiek en zijn het enkel de materialen en kleuren die verschillen. Alle derailleurkooien zijn van aluminium, maar de Red XPLR eTap AXS derailleur (de volledige naam) is bijvoorbeeld de enige met keramische lagers.

Zoals hierboven reeds uitgelegd, is het ontwerp van de eTap AXS-derailleurs voor de weg afgeleid en worden dezelfde technologieën gebruikt. Het Orbit stabilisatiesysteem van de kooi (Red en Force, de Rival gebruikt een eenvoudiger veersysteem) verschilt dus van dat van derailleurs voor mountainbikes en er is geen kleine vergrendelknop om het wiel gemakkelijk te kunnen uithalen. Dit is echter minder belangrijk dan op een mountainbike omdat het Orbit-systeem minder kracht uitoefent op de ketting wanneer deze in rust is.

De batterij is dezelfde als op alle andere Sram AXS producten en het merk claimt tot 60 uur autonomie, wat 3 keer meer is dan op een mountainbike (ook al wordt dit officiële cijfer vaak overschreden). Dit komt omdat je bij gravel iets minder vaak schakelt dan bij MTB, maar vooral omdat het Orbit-systeem veel minder kracht van de motor vergt om te schakelen dan de Roller Bearing Clutch gebruikt op MTB-derailleurs.

Met een maximale capaciteit van 44 tanden zijn deze derailleurs geoptimaliseerd voor XPLR-cassettes in 10-44 of wegcassettes in 10-36. Ze zijn uitsluitend ontworpen voor montage op één kettingblad en werken alleen met Flattop-kettingen.

Er zijn geen specifieke schifters voor de XPLR. Deze derailleurs worden aangesloten op Red, Force of Rival eTap AXS wegshifters of op XX1, X01 of GX AXS mountainbike shifters, afhankelijk of je met een krom of vlak stuur rijdt.

Prijzen en gewichten (zonder batterij): 685 euro en 293g voor de Red, 465 euro en 308 voor de Force, 265 euro en 327g voor de Rival

De eerste Red XPLR- en Force XPLR-onderdelen zouden in augustus beschikbaar moeten zijn, met een herbevoorrading in september, terwijl voor de Rival gewacht zal moeten worden tot september/oktober (behalve voor sommige bestaande onderdelen zoals het crankstel).

De Force eTap AXS XPLR in de praktijk

Sram had voor ons een XPLR gravel bike van top tot teen (bijna) geprepareerd. Op een Lauf True Grit frame vinden we een Force eTap AXS XPLR aandrijving met een 38T kettingblad en een 10-44 cassette, Force remmen met 160mm remschijven, een RockShox Rudy Ultimate XPLR voorvork met 30mm veerweg, een Reverb AXS XPLR zadelpen met 75mm drop en G40 XPLR banden.

De enige uitzondering op het officiële XPLR-pakket zijn de Zipp 303 Firecrest wielen, uit het weggamma, die op deze fiets werd gemonteerd omdat Sram de 101 XPLR’s nog niet had ontvangen. Zij zijn echter ontworpen met gravel in het achterhoofd met hun 25mm inwendige velgbreedte en ze worden tegenwoordig regelmatig gemonteerd op de duurdere gravelfietsen. Met een hoogte van 4 mm die ze mooie aerodynamische eigenschappen geeft en een gewicht (aangekondigd) van 1352g, zijn ze volledig anders dan de 101 XPLR die zich onderscheiden door comfort en grip. Maar ze zijn niet beter of slechter, ze bieden gewoon een andere gravelervaring.

Als je er nog nooit mee hebt gereden, heb je maar een paar seconden nodig om de Sram eTap AXS shifters onder de knie te krijgen: je drukt op de rechter hendel om terug te schakelen, op de linker om op te schakelen en op beide tegelijk om de verstelbare zadelpen te gebruiken.

Op de weg wordt het samen drukken van de hendels normaal gesproken gebruikt om vooraan te schakelen, maar omdat er hier een enkel kettingblad is, heeft Sram de functie toegewezen aan de zadelpen. Als je liever een aparte knop gebruikt of als je met een dubbel kettingblad in gravel rijdt (met het 46-33 crankstel bijvoorbeeld), kun je altijd een Blipclamp gebruiken. Dit is een kleine satellietknop die je boven op het stuur of onder de remgreep bevestigt.

Eenmaal je vertrouwt bent met de werking, dan wordt het heel snel een automatisme. Het gevoel van de remschakelaars komt heel dicht in de buurt van de AXS shifters van mountainbikes, de versnellingen schakelen snel en goed, de ketting beweegt niet tijdens de afdaling … Alles werkt perfect, zoals je mag verwachten van deze topklasse schakelsystemen en zit in lijn met de andere draadloze groepen van het merk.

Met een 38 kettingblad en een 10-44 cassette zijn de versnellingen nog behoorlijk veeleisend als je een beetje (te) ver van de normale wegen op bergpaadjes belandt. Gelukkig beperkt Sram zijn gravelaanbod niet tot de XPLR-reeks en kun je altijd terecht in de MTB-catalogus als je een crankstel met een kleinere plateau of een 10-52 cassette met een Eagle AXS derailleur wilt… Of je kunt ook uit de wegcollectie een voorderailleur en een dubbel crankstel monteren.

Meer informatie: sram.com